Tập hợp tất cả những bài về hạnh phúc của Naval, một doanh nhân và nhà đầu tư người Mỹ Gốc Ấn. Ông là người đồng sáng lập, chủ tịch và cựu CEO của AngelList.
Dịch bởi : #Present#8879
Editor : Chú Quân Hư Đốn
1. Sống đủ lâu và bạn sẽ trở thành một nhà triết học
Podcast này là một triết lý thực tế về sức khỏe, tài sản và hạnh phúc
Naval: Hãy nói về việc tại sao chúng ta thực hiện Podcast này. Nó thật sự là một cuộc trò chuyện về triết học thực tế
Triết học, như chúng ta thường nghĩ, nó không thực tế. Nó trừu tượng và khó hiểu – một thứ được viết từ rất lâu trong một ngôn ngữ trừu tượng. Chúng ta đặt nó lên bàn thờ và cảm thấy nó không thế tiếp cận được. Thỉnh thoảng nó đến từ chân lý.
Những vấn đề lớn nhất là những vấn đề cũ
Nhưng nếu bạn sống đủ lâu, chính bạn sẽ trở thành một triết gia. Bạn đã dành một khoảng thời gian giải quyết những vấn đề lớn trong cuộc sống của mình. Những vấn đề lớn là những vấn đề cũ, những vấn đề chúng ta đã cố gắng giải quyết từ ban đầu là: Làm thế nào để tôi cảm thấy hạnh phúc? Làm thế nào tôi trở nên khỏe mạnh? Làm thế nào để tôi trở nên giàu có ? Làm thế nào để phát triển, dìu dắt một gia đình mà tôi muốn ?
Một con khỉ có thể làm được, những con khác cũng có thể làm
Podcast này nói về việc triết học đã có hiệu quả trong thực tế. Một con khỉ có thể làm gì thì con khác cũng có thể làm theo. Tôi muốn mọi người phải suy nghĩ: “Nếu người này có thể học được cách khiến họ hạnh phúc hơn hoặc giàu có hơn thì tôi cũng có thể làm được”. Và đó là điều mà ta tập trung vào: triết học thực tế về sức khỏe, giàu có và hạnh phúc.
Nivi: Nếu tóm gọn trong một từ, đó sẽ là sức khỏe: sức khỏe tài chính, sức khỏe tinh thần và sức khỏe thể chất.
Naval: Sức khỏe là trạng thái hạnh phúc. Hãy đến với sức khỏe tài chính nơi mà chúng ta không sợ ngày qua ngày. Đó là nơi mà chúng ta bắt đầu và dành ra nhiều thời gian. Hãy đến với trạng thái sức khỏe thể chất nơi mà ta không đau khổ bởi phiền não, bệnh tật và nghiện ngập. Hãy đến với trạng thái của sức khỏe tinh thần nơi mà ta cảm thấy bình yên và hài lòng với bản thân
2. Hạnh phúc mà không có tiện nghi vật chất là chơi ở chế độ khó
Rất dễ để đáp ứng mong muốn vật chất hơn là từ bỏ chúng
Naval: Bạn có thể đạt được hạnh phúc mà không giàu có về mặt tài chính. Phần lớn chúng ta nhận ra mình không mua được hạnh phúc. Nhưng trong thời hiện đại, bạn có thể dùng tiền để thoát khỏi những nguyên nhân gây ra bất hạnh thông thường. Giàu có về tài chính có thể cho bạn tự do và nhiều thời gian. Nó thật sự có thể cho bạn bình an.
Từ bỏ mọi thứ là con đường rất khó để có hạnh phúc.
Từ thời xa xưa, một trong những cách để tìm đến bình an chính là trở thành một nhà sư. Bạn sẽ từ bỏ những thứ như: tình dục, nhà cửa, tiền tài và vật chất và ẩn cư vào khu rừng nào đó. Bạn có thể tìm được sự bình an sau 30 năm, khi cuối cùng bạn nhận ra sự thật rằng mình không đạt được những thứ này. Sự thật là, phần lớn bọn họ không bao giờ vượt qua được. Có rất nhiều thiền sư nhưng không có nhiều người giác ngộ.
Rất dễ để làm đầy đủ nhu cầu vật chất hơn là từ bỏ chúng
Osho đã từng nói: “Mọi lần tôi gặp gái điếm, cô ấy muốn nói về Chúa. Và mỗi lần tôi gặp thầy tu, anh ta muốn nói về tình dục”. Bất cứ thứ gì mà bạn phủ nhận với bản thân thì sẽ trở thành nhà tù mới của bạn
Hiện nay, đáp ứng ham muốn vật chất của bạn dễ hơn là từ bỏ nó. Bạn dành cả đời để từ bỏ tiện nghi vật chất nhưng vẫn không thể. Nhưng bạn có thể kiếm tiền và thành công vật chất trong khoảng 30 năm.
Bạn có thể đạt được hạnh phúc mà không có tiện nghi vật chất và nó có thể là một thứ hạnh phúc lâu dài hơn. Nhưng đó là chế độ chơi khó nhất.
Khi bạn lâm bệnh, những ham muốn của bạn biến mất tiêu
Sức khỏe thể chất là nền tảng của tất cả mọi thứ. Nếu bạn không có sức khỏe thể chất, bạn không có gì cả. Khổng Tử nói: “Người bị bệnh chỉ muốn một thứ, người khỏe mạnh muốn 10000 thứ”. Khi bạn bị bệnh, những ham muốn của bạn mất tiêu. Không có khả năng thức dậy và hoạt động, bạn không thể làm những thứ mà bạn muốn.
Mặc dù sức khỏe là quan trọng nhất, tôi nói về nó ít nhất bởi vì đó là lĩnh vực tôi hiểu biết ít nhất. Tôi có một cơ thể tốt và chế độ ăn ổn áp. Tôi hiểu lý thuyết về sức khỏe thể chất nhưng cảm thấy không hay khi chỉ dạy mọi người vì tôi chưa phải chuyên gia.
Tôi đã trải nghiệm từ không hạnh phúc đến rất hạnh phúc
Về tài sản, tôi có kinh nghiệm hơn nhiều. Và về mặt tâm lý – tìm kiếm hạnh phúc và bình an – tôi từ người không hạnh phúc và trở thành người rất hạnh phúc. Đó là một quá trình đòi hỏi quyết tâm, dựa trên nỗ lực và không ngừng nâng cao nhận thức. Vì đã có kinh nghiệm nên tôi có thể chia sẻ lại cho bạn những gì có hiệu quả với tôi.
3. Hạnh phúc không phải là khoa học hay toán học
Hạnh phúc giống như là thơ hơn là thuật toán
Naval: Hạnh phúc là một thuật ngữ rất rất phức tạp. Nó có nghĩa khác đối với nhiều người khác nhau. Mỗi người quan niệm hạnh phúc là gì và làm sao họ có được nó.
Có rất nhiều kiểu hạnh phúc.
Tôi sẽ nói về hạnh phúc, hài lòng, bình an, sung sướng, mãn nguyện, thịnh vượng và nhiều hơn nữa. Nhưng, đây không phải là toán học. Chúng ta không thể xác định rõ ràng những từ này. Nó có nhiều nghĩa khác nhau trong nhiều trường hợp khác nhau đối với mỗi người khác nhau. Vậy hãy cố gắng hiểu ý tôi đang nói, hơn là bám vào những từ ngữ chi tiết cụ thể.
Khi một số người bàn về hạnh phúc, họ thật sự nói về niềm vui hoặc sự hồi hộp. Có thể đối với họ :“Tôi có một bửa ăn ngon vì thế tôi hạnh phúc” trong khi với những người khác, hạnh phúc là một trạng thái tổng quát của sự mãn nguyện và thịnh vượng. Người khác có thể nói về sự khai sáng như Phật đã đạt được.
Nhiều người cho rằng không có cái gọi là hạnh phúc hoặc hạnh phúc là phản tác dụng hoặc đau khổ đến từ việc theo đuổi hạnh phúc. Có rất nhiều sự thật cho những ý tưởng này, chúng ta sẽ đi sâu vào nó.
Hạnh phúc giống như là thơ hơn là thuật toán.
Tôi có thể nói: “Cách để hạnh phúc là X” và mọi người sẽ phản hồi rằng: “Chà, không phải bạn vừa nói hạnh phúc là nguyên nhân của đau khổ sao?” Đây không phải là toán học. Bạn không thể liên kết các thuật toán lại với nhau.
Điều này giống với thơ ca hơn. Nếu bạn đọc 50 tác phẩm của cùng một nhà thơ, sau đó cố gắng phân tích và liên kết bài thơ này sang bài thơ khác xem nó có nghĩa không, thì bạn sẽ bỏ lỡ ý nghĩa. Đừng tập trung vào từ ngữ, thậm chí đừng tập trung vào các câu. Hãy suy ngẫm về quá trình suy nghĩ và thông điệp chung.
4. Hạnh phúc là một kỹ năng bạn có thể phát triển
Bạn không bị mắc kẹt ở level hạnh phúc hiện tại
Naval: Bước đầu tiên để tăng mức độ hạnh phúc của bạn là nhận ra bạn có thể làm được. Đây là nơi mà rất nhiều người gặp khó khăn. Đối với đa số mọi người, một phần hạnh phúc của họ, có thể nhiều hơn họ nghĩ – nằm trong sự kiểm soát của họ
Gene di truyền là quan trọng, nhưng chỉ là chiếm một nửa
Di truyền rất quan trọng. Nó ảnh hưởng rất lớn đến sức mạnh, thành tích thể thao và trí tuệ. Nhưng gen chỉ là một nửa câu chuyện. Và hạnh phúc hoặc sự hài lòng nói chung, dễ thay đổi hơn rất nhiều so với các yếu tố khác.
Việc thay đổi đáng kể hiệu suất thể thao của tôi chỉ bằng việc tập luyện sẽ rất khó khăn. Tôi sẽ bị giới hạn bởi gen của mình. Nhưng những thứ như tâm tính, quan niệm về cuộc sống, mức độ bình yên của tôi, độ tức giận… nằm nhiều dưới sự kiểm soát của tôi.
Bạn không bị mắc kẹt trong level hạnh phúc của mình.
Vì vậy, hạnh phúc là một kỹ năng giống như dinh dưỡng và rèn luyện thể chất, một skill bạn phải xác định và phát triển từ từ thì nó mới mang lại kết quả và làm bạn giỏi hơn. Đây không phải món quà trên trời rơi xuống. Nó không rớt trúng đầu bạn và bây giờ bạn bị mắc kẹt với nó – dù vậy, nếu bạn bắt đầu với sự chuẩn bị tốt, bằng mọi cách hãy giữ nó.
5. Ham muốn là hợp đồng khiến bạn không hạnh phúc
Hạnh phúc là trở về trạng thái mà bạn không bỏ lỡ thứ gì.
Naval: Ham muốn là một “hợp đồng” mà điều khoản là bạn sẽ không vui cho đến khi đạt được những gì mình muốn. Bạn trở nên bối rối bởi vì mình muốn một thứ gì đó, rồi bạn làm việc cật lực đế đạt được và khổ trở trong quá trình chờ đợi. Cuối cùng, khi đã thành công, bạn lại trở về trạng thái ban đầu giống hệt trước kia. Nó không giống như việc bạn đạt được một mức độ hạnh phúc tột đỉnh nào đó mà bạn sẽ duy trì mãi mãi.
Không có thứ gì khiến bạn hạnh phúc mãi mãi
Mọi người hay ảo tưởng rằng có một thứ nào đó sẽ khiến họ hạnh phúc và cảm thấy thỏa mãn mãi mãi. Sự thật là chẳng có thứ đó đâu.
Giác ngộ là một thứ gì đó khác. Nó có vẻ là một giải pháp vĩnh viễn; nhưng chúng ta giải thích cái đó sau. Giờ ta hãy bàn luận về thứ hạnh phúc phổ thông trước.
Hạnh phúc là quá trình tìm hiểu và tự khám phá
Không có giải pháp vĩnh viễn cho hạnh phúc. Đạt được hạnh phúc là kết quả của một quá trình trải nghiệm và khám phá. Đó là hành trình bạn rèn luyện bản thân để nhận ra những sự thật nhất định.
Nếu có được những thứ khiến ta hạnh phúc vĩnh viễn, thì những người thượng cổ sẽ đau khổ và tất cả chúng ta sẽ vui sướng tột độ. Hạnh phúc nơi mỗi người sẽ không tăng lên mà sẽ giảm đi. Cuộc sống hiện đại thời nay có lẽ mang đến nỗi buồn nhiều hơn ngày xưa.
Vì vậy hạnh phúc là trở lại trạng thái mà ta không bỏ lỡ thứ gì trong khoảnh khắc hiện tại.
6. Nếu bạn thông minh, tại sao bạn không hạnh phúc ?
Bạn có thể làm tăng hạnh phúc của mình mà không mất đi động lực
Naval: “Hạnh phúc là dành cho những người ngốc.” Đó là những lời phàn nàn thường gặp từ những người thành công vượt trội. Họ nghĩ chỉ có những người ngu và lười mới có hạnh phúc. Doanh nhân nói rằng: “Tôi không muốn hạnh phúc bởi vì tôi muốn thành công.” Họ sợ rằng nếu hạnh phúc quá mức thì họ có thể đánh mất tham vọng của mình và không cố gắng nữa.
Bạn có thể làm tăng hạnh phúc của mình mà không mất đi động lực
Như tất cả mọi thứ, có những sự thật về điều trên. Nói chung, càng thông minh, bạn càng dễ nhìn ra những thứ bị ẩn giấu đằng sau vẻ bề ngoài của cuộc sống vốn dễ dàng và an toàn : tất cả rủi ro và nhược điểm, những thảm họa đang chờ đợi phía trước. Bạn nhận ra sự thô tục và thao túng đằng sau nhiều thứ mà thoạt nhiên trông có vẻ tốt cho bạn hoặc xã hội. Bạn trở nên hoài nghi và bạn được báo hiệu bởi trí thông minh của mình thông qua sự hoài nghi này. Người rất thông minh thường hay quan sát một cách hoài nghi.
Hoàn toàn OK nếu bạn không muốn hạnh phúc. Nhưng chúng ta sẽ khám phá liệu có thể tăng sự hạnh phúc của mình mà không hạ thấp động lực hoặc trí tuệ hay không.
Hãy bắt đầu với chủ đề: “Tôi không hạnh phúc bởi vì tôi thông minh.” Điều đó có phần đúng. Bạn không hạnh phúc bởi vì bạn biết, hiểu quá nhiều và tiếp xúc quá nhiều thứ. Nhưng không có nghĩa để hạnh phúc thì bạn phải giảm IQ của mình đi.
Tìm ra sự thật sẽ dẫn đến hành phúc.
Nhưng đừng hiểu ngược lại rằng bạn không thông minh bởi vì bạn không hạnh phúc ; bạn không hạnh phúc bởi vì bạn thông minh. Bạn có thể vừa hạnh phúc vừa thông minh – bạn cần làm nhiều việc hơn. Thông tin mới là, những người thông minh rất giỏi tìm ra sự thật. Bạn càng hiểu sâu về sự thật nào đó, bạn trở nên tự do và bình an hơn. Sự bình an đó sẽ dẫn đến sự hạnh phúc.
Nếu bạn thông minh, tại sao bạn không thể hạnh phúc. Tôi hoàn toàn tin vào điều đó. Cái hay là nếu bạn có trí tuệ cao trong xã hội, bạn có thể có được tất cả mọi thứ. Nếu thông minh, bạn có thể tìm ra cách để khỏe mạnh trong giới hạn di truyền và trở nên giàu có trong những hạn chế của môi trường xung quanh.
Nếu bạn thông minh, bạn có thể tìm ra cách để hạnh phúc với hạn chế sinh học của mình. Nhưng giới hạn sinh học lớn hơn bạn nghĩ.
Phạm vi giao động của hạnh phúc khá là lớn.
Nếu bạn say xỉn hoặc đạt được trạng thái thay đổi tâm trí thông qua đồ ngon gây ảo giác hoặc thiền định, kỹ thuật thở hoặc thôi miên, bạn sẽ có trải nghiệm khoảnh khắc hạnh phúc ngắn ngủi khác hẳn ngày thường (thoát tục). Tất nhiên, một số trong những thứ này là niềm hạnh phúc giả tạo, tìm kiếm khoái cảm là chính. Nhưng có những sự thật với nó, nếu không bạn sẽ không muốn trạng thái đó đâu.
Đạt được những lúc thăng hoa ngắn ngủi này có thể cho bạn thấy phạm vi giao động của hạnh phúc cá nhân bạn có thể khá lớn.
Làm thế nào để bạn đẩy mình theo hướng đó một cách liên tục, thay vì chơi đồ và làm cho tâm trí im lặng, đầu hàng?
7. Việc không hạnh phúc là thực sự không hiệu quả
Một tâm trí bình an khiến bạn có những lựa chọn tốt hơn
Naval: Bên cạnh: “Tôi quá thông minh”, người ta càm ràm: ” Tôi không muốn nó làm giảm năng suất của mình. Tôi không muốn mình mất đi khao khát hoặc đạo đức công việc”
Đúng là hạnh phúc và tâm trí bình an càng lớn, khả năng thay đổi thế giới càng ít đi. Tuy nhiên, ở trong trạng thái không hạnh phúc là vô cùng kém hiệu quả. Một người bình an không có những suy nghĩ dư thừa xâm nhập tâm trí họ. Nếu có động lực nhưng không hạnh phúc, tâm trí bạn sẽ hoạt động 24/7.
Người không hạnh phúc sẽ không có khả năng đánh giá tốt
Hậu quả của việc đó là gì? Bạn không thể ngủ ngon. Bạn có nhiều khả năng phản ứng tức giận, tự đào cho mình một cái hố mà sau đó chính bạn phải lấp lại. Các quyết định của bạn dựa trên cảm giác và bốc đồng. Bạn dễ dàng mắc vào cái bẫy bận rộn, lúc nào cũng bận rộn và chạy theo thứ này đến thứ khác bởi tâm trí bạn không thể ưu tiên cái nào trước cái nào sau.
Khi bạn không có tâm trí bình an, việc phán xét trở nên khó khăn vì bạn có quá nhiều suy nghĩ trong đầu đến nỗi không có thời gian để đánh giá.
Đó là một sự đánh đổi. Nếu ngày mai bạn trở thành Phật, không chắc bạn cũng sẽ phóng tên lửa lên mặt trăng như Elon Musk. Mặt khác, có nhiều người thành công, nhà khoa học lạc quan, nhà sáng tạo và lãnh đạo, đặc biệt là khi họ trở nên già đi. Người hạnh phúc không phải lúc nào cũng không hiệu quả.
Một tâm trí bình an đưa ra những quyết định tốt hơn
Khi tôi hạnh phúc hơn trong cuộc sống của mình, tôi trở nên hiệu quả nhiều hơn mặc dù tôi không làm việc chăm chỉ như tôi đã từng. Tôi có thể xây dựng những mối quan hệ với những người mà tôi đã giữ khoảng cách trước đó, với bất kỳ quan niệm định sẵn nào mà tôi nắm giữ.
Hiện nay, tôi đưa ra lựa chọn rõ ràng hơn nhiều, bởi vì tôi có thể thấy được kết quả dài hạn. Tôi đi thẳng vào vấn đề và không cố gắng thương lượng thêm 20% chỗ này chỗ kia – bởi vì tối biết nó sẽ khiến tôi không hạnh phúc trong dài hạn, khiến người khác không vui và làm cho cái thỏa thuận kém ổn định hơn.
Tôi trở nên hiệu quả hơn mặc dù tôi không làm việc chăm chỉ như trước, bởi vì tôi ra quyết định tốt hơn.
8. Làm việc ít nhất để có thể đạt được
Người hạnh phúc không làm việc chăm chỉ
Naval: Chất lượng của những quyết định rất quan trọng trong thời hiện đại, bởi vì chúng ta đều có đòn bẩy. Code, cộng đồng, phương tiện truyền thông, quỹ, nhân công và những thứ khác có thể là những công cụ hỗ trợ tuyệt vời. Nếu thông minh, bạn sẽ dùng đòn bẩy trong mỗi quyết định.
Nếu 85% trong tổng các quyết định Warren Buffett đưa ra là đúng trong khi các đối thủ chỉ có 70%, Buffett sẽ thắng. Đó là nguồn sức mạnh của ông ta: biết ra quyết định đúng đắn. Ông chỉ đưa ra 1 hoặc 2 quyết định một năm. Phần lớn thời gian ông ngồi và đọc sách, suy nghĩ, đọc S-1 (biểu mẫu đăng ký, dùng nó để đăng ký với SEC), chơi bài bridge, du lịch và chơi golf.
Rõ ràng, làm việc chăm chỉ không phải là giải pháp mà là biết ra quyết định sáng suốt và có đòn bẩy cao.
Tâm trí bình an đưa ra quyết định tốt hơn
Có một tâm trí bình an, trở thành một con người hạnh phúc, phụ thuộc ít hơn vào niềm vui ngắn hạn và bình tĩnh hơn sẽ giúp bạn để đưa ra quyết định tốt hơn. Việc hạnh phúc thật sự sẽ làm tăng sự hiệu quả của bạn. Miễn là mức tăng về hiệu quả cao hơn mức giảm về động lực, thì bạn sẽ ổn thôi.
Hỏi bản thân: Bạn có muốn là kẻ giỏi nhất trên thế giới bằng cách làm việc chăm chỉ nhất hay là làm việc ít nhất, bởi vì bạn làm việc một cách thông minh nhất ?
Tưởng tượng bạn là vị thần của vũ trụ. Bạn toàn tri và toàn năng. Bạn có thể thay đổi bất cứ thứ gì trong vũ trụ chỉ bằng cách đẩy con bướm theo một hướng (hiệu ứng cánh bướm), bởi vì bạn biết chính xác làm thế nào các hạt sẽ va chạm từ đó trở đi.
Toàn tri là toàn năng. Kiến thức là sức mạnh. Chúng ta có thể đạt được hạnh phúc thông qua kiến thức và hạnh phúc đó sẽ làm tăng khả năng đưa ra quyết định của chúng ta. Rằng hạnh phúc sẽ cho ta thêm thời gian để đọc, khiến chúng ta hiểu biết hơn về cách mình lẫn người khác vận hành và tăng kỹ năng phán xét. Hạnh phúc cũng làm tăng khả năng kiếm tiền và lợi nhuận để ta được tự do tài chính.
9. Cuộc chiến hiện nay là đấu tranh với chứng nghiện ngập
Theo đuổi lạc thú chỉ vì lạc thú, thì sinh ra nghiện ngập
Naval: Ở một mức độ rất sâu, tất cả lạc thú đều tạo ra những đau khổ và sự sợ hãi mất mát. Gần đây tôi có tweet: “Trong thời đại thịnh vượng, theo đuổi lạc thú chỉ vì lạc thú, thì sinh ra nghiện ngập“. Tôi đã cải tiến câu nói của Miyamoto Musashi ,“Đừng theo đuổi niềm vui chỉ vì niềm vui”.
Musashi là một kiếm sĩ người Nhật. Trong thời của ông, theo đuổi niềm vui có nghĩa rất khác so với bây giờ. Hoàn toàn không có sẵn thực phẩm chế biến công nghiệp, phim heu, cần sa và rượu.
Trong xã hội hiện đại, chúng ta dễ dàng rơi vào nghiện ngập nếu theo đuổi lạc thú chỉ để thỏa mãn và sẽ rất khó để dứt ra.
Cuộc đấu tranh hiện đại thực sự là của các cá nhân—bị ngắt kết nối với bộ lạc, tôn giáo và mạng lưới văn hóa —những người đang cố gắng chống lại tất cả những chứng nghiện đã được vũ khí hóa: rượu, ma túy, nội dung khiêu dâm, thực phẩm chế biến sẵn, phương tiện truyền thông, Internet, mạng xã hội và trò chơi điện tử.
Sự nghiện là công việc giả và trò chơi giả
Nghiện ngập mang bạn vào trò chơi giả và công việc giả. Trước đây, bạn phải giao lưu với bạn bè; bây giờ, bạn có thể say bí tỉ với một nhóm người lạ. Trước đây, bạn phải đi tìm bạn đời, sinh con và nuôi nấng gia đình; bây giờ, bạn có thể xem rất nhiều phim heu. Trước đây, bạn phải săn bắn và trèo cây để hái quả để có được chút vị ngọt tự nhiên; bây giờ, bạn có thể mua cả tấn kẹo ngọt nếu muốn.
Cuộc đấu tranh hiện đại đang chống lại những cơn nghiện được vũ khí hóa này. Chúng mang lại cho bạn những niềm vui nho nhỏ, nhưng cũng làm bạn tê liệt và khiến bạn đau khổ khi thiếu chúng.
10. Cai nghiện là điều không thể chấp nhận về mặt xã hội.
Nghiện ngập mang đến mối quan hệ và hành động giả tạo
Naval: Nếu bạn uống rượu hoặc chơi đồ thường xuyên, hãy thử thí nghiệm sau đây.
Bạn mong đợi những sự kiện nào nhất? Tôi dám cá với bạn, đó sẽ là những nơi, dịp mà bạn uống rượu và chơi đồ. Bạn trông mong đến giờ ăn tối, một buổi tiệc sắp tới hoặc đi bar với bạn bè.
Để thấy nó giả tạo ra sao, hãy quyết tâm để từ bỏ việc uống rượu hoặc sử dụng ma túy lần tới bạn ra ngoài. Bây giờ hỏi bản thân bạn mong chờ lúc đó đến mức nào. Bạn sẽ thấy: không mong đợi chút nào cả.
Điều này tạo ra một câu hỏi hóc búa. Những niềm vui giả tạo này sẽ làm tôi tê liệt, mang đến đau khổ khi chúng đột nhiên biến mất và dẫn đến nghiện. Nhưng nếu từ bỏ chúng, tôi cũng sẽ khổ sở bởi vì tôi không thể giao lưu với những người bạn bạn của mình, không ra ngoài và không có niềm vui nữa.
Thoát khỏi sự nghiện ngập, cần một lối sống mới
Thoát khỏi sự nghiện ngập rất là khó, bởi vì bạn cần phái thoát khỏi nó về thể chất và phải thay đổi lối sống của mình. Bạn phải thay đổi sang lối sống mới mà trong đó bạn có thể hạnh phúc mà không cần những thứ đó nữa.
Nếu tôi uống để giao tiếp xã hội và làm điều đó đủ thường xuyên, tôi sẽ thấy mình đi chơi với những người mà tôi sẽ không dành thời gian nếu không say rượu. Khi tỉnh táo, tôi không thể chịu đựng được những người này, những chủ đề chúng tôi thảo luận hoặc những địa điểm mà tôi ghé thăm. Tôi chỉ có thể làm điều đó khi say.
Nghiện ngập giữ những mối quan hệ và hành động giả tạo
Những mối quan hệ và những hoạt động giả được giữ với nhau bằng rượu. Nếu tôi dừng uống, tôi phải thay thế bạn bè của mình và tìm những điều mới để làm. Điều này rất khó và không chấp nhận được về mặt xã hội.
Cách đây một thời gian, tôi đã nhận ra rằng việc mong chờ đến cuối tuần và ngày lễ là một vấn đề. Đầu tiên là nó lấy đi niềm vui mỗi ngày, bởi vì bạn đang sống trong tương lai và thấy mình phải chịu đựng trong thời gian hiện tại. Kế đến, bạn đã chấp nhận một lối sống trong đó phần lớn thời gian (trừ cuối tuần và ngày nghỉ) bạn phải chịu khổ.
11. Tìm sự bình yên trong tâm trí
Tâm trí nên làm tôi tớ, không phải làm chủ nhân
Naval: Hãy nói về bình an và sau đó chúng ta sẽ nói về sự thật và cách nó liên quan đến hạnh phúc
Khi nói bạn muốn cảm hạnh phúc, thực ra tôi ngụ ý bạn muốn tìm sự bình yên. Chúng ta nói bình yên của tâm trí, nhưng cái chúng ta muốn là bình yên từ trong tâm trí.
Tâm trí trở nên tĩnh lặng trong những khoảnh khắc niềm vui lớn nhất
Trong những khoảnh khắc vui thích nhất của bạn – dù bạn chơi hàng, lên đỉnh, vượt qua giới hạn khi lướt ván, cười với một người bạn hoặc ngắm buổi hoàng hôn tuyệt đẹp – tâm trí của bạn yên lặng. Nó trở nên yên bình và giọng nói trong đầu bạn trở nên yên lặng. Bạn đạt được một cảm giác kinh ngạc, mà ta có thể gọi là nét đẹp (beauty), niềm hạnh phúc hoặc sự hạnh phúc (bliss or joy)
Chúng ta luôn tìm kiếm và theo đuổi nó. Đào sâu hơn nữa, cái mà chúng ta muốn thật sự là tìm kiếm bình an từ trong tâm trí.
Dọc theo cuộc hành trình, tâm trí trở thành chủ nhân.
Tôi không xem tâm trí như kẻ thù. Nó là một công cụ rất hữu ích. Nhưng ở đâu đó trên hành trình, nó trở nên không thể kiểm soát được. Tâm trí trở thành ông chủ hơn là một người tớ.
Tâm trí chúng ta tiến hóa để cảm thấy hoang tưởng, sợ hãi và tức giận. Con người là động vật hoang tưởng nhất và là loài tức giận nhiều nhất trong tất cả các sinh vật biết đi trên trái đất. Chúng ta là những kẻ săn mồi đỉnh cao, là loài mà thống trị chuỗi thức ăn bởi giết chóc, chinh phục hoặc thuần hóa tất cả loài khác trên hành tinh này. Chúng ta làm việc đó thông qua sợ hãi, bạo lực và tất nhiên có sự hợp tác.
Thiên nhiên thật tàn bạo. Thử mở mấy bộ phim tài liệu về thiên nhiên và bạn sẽ thấy: A ăn B, B ăn C, C ăn D, D ăn E. Tự nhiên là răng nhuốm máu đỏ và móng vuốt. Chúng ta có nguồn gốc từ bạo lực và máu.
Môi trường của chúng ta tưởng thưởng cho sự bi quan và lo ngại
Cuộc sống hiện đại đã an toàn hơn và bình yên hơn. Nhưng vẫn có ích khi phải thận trọng, duy trì sự hoang tưởng và thỉnh thoảng tức giận – nhưng không nhiều như chúng ta đang cố gắng làm. Hãy giảm chúng đi !
Mức độ de dọa không cao như gene của chúng ta nghĩ. Nếu bạn bước vào khu rừng khoảng 1000 năm trước và nghe tiếng xào xạc trong bụi cây, ắt hẳn sẽ rất hoang mang. Có thể, 9 trên 10 lần là con thỏ trong bụi rậm, lần thứ 10 lại là con hổ. Người lạc quan sẽ bắt được thỏ 9 trong 10 lần và bị hổ ăn thịt vào lần thứ 10. Người bi quan lần nào cũng sống sót.
Bản chất đã qua tiến hóa của chúng ta thưởng cho sự bi quan. Nhưng thời kỳ này an toàn hơn nhiều, vì vậy chúng ta phải tìm cách vượt qua điều đó và hướng tới bình yên.
12. Hạnh phúc là bình yên trong chuyển động
Bình yên là hạnh phúc trong tĩnh lặng
Naval: Bằng nhiều cách, cuộc sống hiện đại thường bận rộn hơn là thời kì tiền sử. Những nguồn gốc của sự căng thẳng thường mãn tính hơn.
Hãy định nghĩa stress. Về mặt vật lý, stress xảy ra khi một thứ muốn ở hai nơi cùng một lúc. Nếu tôi tác dụng lực lên hai đầu của một thanh sắt, tôi sẽ tạo áp lực lên thanh sắt đó bởi vì một phần muốn ở phía bắc và một phần muốn ở phía nam.
Stress là không có khả năng quyết định cái gì là quan trọng
Về mặt thần kinh, stress là không có khả năng quyết định cái gì là quan trọng. Bạn muốn 2 thứ không tương thích cùng một lúc : Tôi muốn nghỉ ngơi nhưng tôi cần phải làm việc và tôi thấy stress !
Tâm trí liên tục tạo ra stress, khiến bạn dễ hoang tưởng hoặc tức giận hơn mức cần thiết.
Bạn muốn bình yên từ trong tâm trí. Bạn không thể tắt não, đè nén tâm trí hay ép buộc nó làm bất cứ điều gì. Nếu tôi nói, “Đừng nghĩ về một con voi màu trắng”, chắc kèo 100% bạn sẽ nghĩ về một con voi màu trắng. Tốt hơn hết, hãy xây dựng những công cụ mà tâm trí bạn một mình nó có thể bình tĩnh trở lại và sau đó, stress sẽ biến mất một cách tự nhiên.
Làm thế nào bạn có thể làm được điều đó ? Làm thế nào để có một tâm trí bình yên hơn ?
Bình yên là hạnh phúc trong sự tĩnh lặng
Đây là một câu tôi thích: “Bình yên là hạnh phúc trong sự tĩnh lặng; hạnh phúc là bình yên trong sự chuyển động”. Một người yên bình khi nghỉ ngơi sẽ trở nên hạnh phúc khi tham gia vào một hoạt động. Khi mà một người hạnh phúc ngồi im lặng sẽ được bình yên. Mục tiêu cuối cùng không phải là hạnh phúc, mặc dù chúng ta dùng khái niệm đó rất nhiều. Mục tiêu là bình yên.
Vậy câu hỏi xuất hiện: “Làm thế nào để bình yên”?
Vấn đề đầu tiên để đạt được bình yên là không có hoạt động nào có thể đưa bạn đến đó. Về cơ bản, bình yên là trạng thái không hành động, đó là cảm giác mọi thứ đều ổn.
Nếu mọi thứ đều ổn, bạn không cần phải làm bất kỳ điều gì về thể chất lẫn hay tinh thần để thay đổi nó. Bạn sẽ không muốn làm gì để thay đổi, vì sẽ gây ra stress.
Bạn không thể làm bất cứ điều gì để hướng tới bình yên, mà chỉ thông qua sự hiểu biết
Bạn không thể trực tiếp đạt được bình yên hoặc có những hành động hướng tới nó. Tốt hơn, hãy tăng sự hiểu biết. Có một câu nói của người Sikh cổ : “Tên của Chúa là sự thật”. Khi bạn hiểu một số điều và chúng trở thành một phần của bạn, bạn sẽ tự nhiên trở thành một người bình yên hơn.
13. Càng đến gần sự thật, bạn càng giữ im lặng
Người khôn ngoan là những người yên lặng
Naval: Tôi đưa ra câu tweet này trong một khoảng thời gian trước: “Bạn càng gần với sự thật, bạn càng giữ im lặng”
Chúng ta được trực giác mách bảo điều này. Khi một người nói quá nhiều hoặc là kẻ pha trò, bạn biết họ không có bình yên. Bạn biết Robin Williams không có bình yên bên trong.
Sự thông thái, khôn ngoan sinh ra tính Khắc Kỷ (Stoicism)
Chúng ta trông chờ người khôn ngoan như là Lão Tử hoặc Socrates sẽ yên lặng – không phải họ làm vậy để trông thông thái, nhưng vì bên trong họ yên lặng. Chúng ta hiểu rằng bình an và trí tuệ thường đi chung với nhau.
Kapil Gupta, người đã viết chủ đề này trước tôi, nói rằng: “Thông Thái (wisdom) tạo ra sự Khắc Kỷ, Khắc Kỷ không tạo ra sự Thông Thái”. Chỉ khi bạn trở nên thông thái, bạn tự nhiên sẽ sống Khắc Kỷ chứ sống Khắc Kỷ không giúp bạn thông thái hơn. Ngựa đi trước, xe theo sau chứ không ngược lại.
Ngoài lề, một trong những tweets của tôi gần đây đã bị hiểu sai cực kỳ nhiều. Rất nhiều người thất bại trong việc kiểm tra sự thông minh. Tôi đã viết: “Bạn càng thông minh, bạn càng đọc chậm hơn.” Hội những người đọc nhanh đã bị kích động : “Ồ, Bill Gates đọc 150 cuốn sách mỗi năm”. Những người khác nói: “Tôi đọc sách rất chậm, vì vậy tôi phải rất thông minh.” Họ hiểu sai vấn đề, tôi nói: “Nếu A thì B”, không có nghĩa “Nếu B thì A”.
14. Số đông tìm kiếm sự đồng thuận, cá nhân tìm kiếm sự thật
Điều mà xã hội muốn cho bạn không phải là điều tốt
Naval: Điều được xem là đúng thường gây tranh cãi. Các cá nhân tìm kiếm sự thật nhưng các nhóm tìm kiếm sự đồng thuận — và xã hội là nhóm lớn nhất. Vì vậy, vấn đề lớn nhất mà chúng ta gặp phải là: Điều xã hội muốn cho bạn không phải lúc nào cũng tốt cho bạn đâu.
Ngay cả những người thông minh cũng đi theo sự dối trá của xã hội
Ngay cả những người thông minh, có tư tưởng phản biện cũng đi theo nhiều “sự thật của xã hội”, dù biết sâu bên trong chúng là dối trá.
Dưới đây là một ví dụ đơn giản: “Tiền bạc sẽ không làm bạn hạnh phúc” là một sự thật xã hội, nhưng nó không phải là một sự thật cá nhân. Nhìn vào tất cả các cá nhân đang cố gắng kiếm tiền mà xem. Họ biết tiền có thể loại bỏ rất nhiều nguồn gốc của bất hạnh và đưa họ đến điểm mà hạnh phúc nằm trong tầm kiểm soát. Họ lựa chọn cách kiếm tiền, thay vì bị áp đặt bởi các lực lượng bên ngoài.
Đó chỉ là một trong rất nhiều lời nói dối mà xã hội mớm cho bạn.
Một trong những lời nói dối khác của xã hội là bạn cho con mình đến trường để nó được giáo dục. Trên thực tế, con bạn chỉ được dạy dỗ một giờ mỗi ngày, khoảng thời gian còn lại chúng bị nhồi sọ. Chúng được dạy ở tốc độ dành cho học sinh chậm tiếp thu nhất và chủ yếu phải học những môn không liên quan hoặc lỗi thời.
Trường học là sự kết hợp của một chút giáo dục, phần lớn còn lại là xã hội hóa, đào tạo tuân thủ và dịch vụ trông trẻ – thứ hữu ích cho những bậc cha mẹ không thể chăm sóc con cái ở nhà. Nó cũng ngăn bớt những thằng trẩu tre bước ra đường phố.
Trường học làm rất nhiều thứ, nhưng giáo dục chỉ là một phần nhỏ của nó. Số liệu thống kê về học tại nhà (home schooling) cho thấy rõ điều này, và thậm chí cả việc unschooling cũng đang bắt đầu chứng minh điều đó. (Unschooling là một triết lý giáo dục dựa trên sự tò mò bẩm sinh và mong muốn học hỏi của trẻ. Học sinh không đi học và không tuân theo bất kỳ chương trình giáo dục tại nhà đã định nào.)
Tội lỗi là thứ xã hội đào tạo bạn trở thành người quản giáo của chính mình
Xã hội không chỉ lừa dối bạn. Nó lập trình cho bạn tự đánh mình khi bạn vi phạm một trong những sự thật của nó. Cảm giác tội lỗi là thứ xã hội lập trình cho bạn hiệu quả đến mức bạn trở thành quản giáo của chính mình. Cảm giác tội lỗi là tiếng nói của xã hội vang lên trong đầu bạn.
Tìm kiếm sự thật là một công việc khó khăn. Về cơ bản thì bạn phải hiểu, với niềm tin tưởng sâu sắc, những điều mà bạn đã được lập trình để hiểu sai.
15. Con đường dẫn đến bình an là sự thật
Nếu việc phát triển bản thân thất bại, hãy cố gắng khám phá sự thật
Naval: Tìm kiếm sự bình yên là tìm kiếm sự thật. Hãy cố gắng nhìn thấy lợi ích của việc hiểu biết thông qua khám phá sự thật hơn là qua thực hành.
Khi bạn tìm ra được sự thật, thói quen xấu có thể tự nhiên biến mất
Giả sử tôi đang cố gắng từ bỏ hút thuốc. Có rất nhiều chiêu trò tôi có thể thử, nhưng chúng khiến tôi khổ sở. Thông thường, sẽ có tình huống nào đó xuất hiện khiến thói quen xấu tự nhiên biến mất. Chẳng hạn, tôi đi khám định kỳ, phát hiện mình bị ung thư phổi thời và chắc chắn sẽ liệm sau nửa năm. Hoặc bạn tôi đang vướng vào rắc rối với thói quen xấu tương tự. Khi tôi thấy vài thứ rõ ràng và hiểu biết sâu hơn, thói quen xấu có thể biến mất một cách tự nhiên.
Rộng hơn, tôi có thể thấy một số khía cạnh của bản thân mà tôi không thích. Có thể tôi thấy chúng ở một người bạn (phóng chiếu shadow lên người khác) và gai mắt đến nỗi không muốn làm bạn với người đó nữa.
Phát triển bản thân là một hình thức ngụy trang của sự xung đột bản thân
Thấy và hiểu những thứ dẫn đến thay đổi mà sự thực hành và kỹ thuật, chiêu trò không thể đạt được. Khi bạn đang theo một phương pháp, luôn có một khoảng cách giữa bạn và thứ mà bạn đang cố gắng đạt được. Luôn có sự lặp lại, đấu tranh và xung đột.
Nếu muốn bình an, chúng ta phải từ bỏ xung đột tự thân. Chúng ta thậm chí phải từ bỏ việc tự cải thiện bản thân, vì nó chỉ là một hình thức bịa đặt của xung đột tự thân (self-conflict). Thay vào đó, chúng ta cần tò mò để hiểu mọi thứ tốt hơn. Thông qua hiểu biết, chúng ta mới có thể cải thiện bản thân một cách tự nhiên.
Một khi thực sự hiểu được tác động của thực phẩm không lành mạnh đối với cơ thể – khi thấy trọng lượng cơ thể tăng thêm, hoặc đường huyết tăng đột biến và chúng ta suy sụp, mood swing sau khi ăn quá nhiều đường, hoặc cách caffein kích thích và sau đó làm chúng ta nao núng. – chúng ta tự động thay đổi để tốt hơn.
Vì vậy con đường dẫn đến bình an là sự thật.
