“Một quá trình có lý trí là một quá trình đạo đức. Bạn có thể mắc sai lầm ở bất kỳ bước nào của quá trình này, và không có gì bảo vệ bạn ngoài sự nghiêm khắc của chính bạn, hoặc bạn có thể cố gắng lừa dối, giả mạo chứng cứ và trốn tránh nỗ lực tìm kiếm – nhưng nếu sự tận tụy với sự thật là dấu hiệu của đạo đức, thì không có hình thức tận tụy nào lớn hơn, cao quý hơn, anh hùng hơn là hành động của một người đàn ông đảm nhận trách nhiệm cho việc suy nghĩ.” — Ayn Rand
Lý do khiến nhiều người thông minh thường có hành vi ngu ngốc là vì họ có những bản đồ không chính xác về bản chất con người, do họ không đủ mạnh mẽ về mặt tâm lý để đối mặt với hậu quả từ trí tuệ của chính mình. Hãy tưởng tượng bạn phân tích môi trường xung quanh và nhận ra nhiều điều khiến bạn kinh hoàng đến mức bạn không muốn tin chúng là thật – bạn sẽ tiếp tục khám phá chúng hay sử dụng trí tuệ mạnh mẽ của mình để xây dựng những bức tường bảo vệ bản thân khỏi bóng tối?
Những người thông minh nhưng yếu đuối về mặt tinh thần lạm dụng trí tuệ để xây dựng những ảo tưởng phức tạp hơn, từ chối thực tế bằng một logic mạch lạc nhưng không đúng sự thật. Điều này có nghĩa là họ tự xây dựng hoặc tin vào một khung lý thuyết mạch lạc trong hệ thống đóng của nó, nhưng không thể tồn tại khi tiếp xúc với thực tế vì nó ngu ngốc và không đúng sự thật. Do đó, họ có logic (dấu hiệu của sự thông minh), nhưng không chính xác trong việc áp dụng logic đó (ngu ngốc).
Bạn cần ngừng nghĩ rằng trí tuệ và sự khôn ngoan là cùng một thứ, khi sự khôn ngoan có thể thiếu vắng ở những người rất thông minh, cũng như hiện diện ở những người không quá thông minh. Bởi vì ưu tiên sự thật mới là yếu tố quyết định mức độ khôn ngoan của một người, chứ không phải trí tuệ, mặc dù dĩ nhiên một người có trí tuệ cao với ưu tiên sự thật cao sẽ có những bản đồ với độ phân giải cao hơn, nắm bắt thực tế với mức độ tinh tế lớn hơn. Một người có trí tuệ thấp nhưng ưu tiên sự thật cao sẽ hiểu rõ thực tế hơn một người có trí tuệ cao nhưng ưu tiên sự thật thấp đơn giản vì bản đồ của họ chính xác hơn.
Người bình dân gọi những khác biệt này một cách mơ hồ và không chính xác là “kiến thức sách vở” và “kiến thức đời sống”, nhưng “kiến thức đời sống” thực ra chỉ là cách thô sơ để nói về sự khôn ngoan, trong khi “kiến thức sách vở” chỉ đơn giản là khả năng trí tuệ, năng lực nhận thức và khả năng xử lý những khái niệm trừu tượng và phức tạp.
Điều quyết định mức độ khôn ngoan của một người là việc nhân cách của họ phân tích những trải nghiệm và quan sát hơn là dựa vào trí tuệ – tức là, sự ưu tiên sự thật – nghĩa là mong muốn biết sự thật, và khả năng chấp nhận, chịu đựng và chấp nhận nó thay vì từ chối chỉ vì họ không thích.
Có thể tranh luận rằng một người có trí tuệ trung bình với ưu tiên sự thật cao sẽ khôn ngoan hơn một người trí tuệ cao nhưng khả năng chấp nhận sự thật thấp, đó là lý do, chẳng hạn, phụ nữ có chỉ số IQ cao thường ảo tưởng hơn đàn ông có chỉ số IQ trung bình – và do đó phụ nữ thường rơi vào tình huống hài hước khi bị dẫn dắt bởi những người đàn ông kém thông minh hơn họ về mặt sinh học, đơn giản vì họ ít ảo tưởng hơn, và do đó khôn ngoan hơn, hợp lý hơn và ổn định về mặt tinh thần hơn.
Sự ưu tiên sự thật là đặc tính cao nhất quyết định mức độ khôn ngoan của một người, và do đó quyết định mức độ chính xác của tấm bản đồ thực tế trong họ. Thứ ảnh hưởng đến việc ưu tiên sự thật là sự loạn thần kinh – nghĩa là, càng lo âu thần kinh, bạn càng trở nên ảo tưởng để đối phó với thực tế, và càng ít loạn thần, bạn càng dễ chấp nhận thực tế.
Một đặc tính chung mà cả phụ nữ và những người ái kỷ chia sẻ là họ không chịu được những lời chỉ trích, dù là có thiện ý nhất, về bản thân họ. Điều này là do những người loạn thần cao coi sự thật như kẻ thù hơn là đồng minh (vì nó làm họ đau đớn) và do đó họ thường xuyên tự dối mình để cảm thấy tốt hơn về mọi thứ. Họ chủ động chọn sự ảo tưởng thay vì thực tế để đối phó với sự khắc nghiệt của đời thật, vì vậy, ví dụ, người đàn ông ái kỷ sẽ tự nhủ rằng anh ta là một người mạnh mẽ và quyền lực dù anh ta phản ứng dữ dội khi bị ai đó xúc phạm, trong khi người phụ nữ bình thường sẽ tự nhủ rằng cô là một người tốt dù vừa hành xử rất tàn nhẫn và bất công với ai đó vì cô ta tự thuyết phục rằng mình là nạn nhân đang tự vệ.
Đây là lý do tại sao tôi cho rằng phụ nữ và những người ái kỷ có nhiều đặc tính chồng chéo – mặc dù nhấn mạnh rằng tôi không nói tất cả phụ nữ đều ái kỷ (tôi biết một số bạn sẽ nhanh chóng hiểu lầm điều này) – điều tôi muốn nói là có những đặc tính nhất định vốn có ở những người lo âu, và rằng sự loạn thần ngăn chặn sự phát triển tâm lý ở giai đoạn đầu, làm giảm sự ưu tiên sự thật, do đó những người loạn thần là những người chưa trưởng thành và chính sự thiếu trưởng thành do cái tôi này là cơ sở của nhiều sự chồng chéo đó.
Những người loạn thần kinh trải nghiệm cảm xúc tiêu cực mạnh mẽ hơn, và do đó ít có khả năng nhìn qua được cảm xúc tiêu cực ấy mỗi khi nó được kích hoạt, ngay cả khi điều kích hoạt là sự thật và không ác ý. Đây là lý do tại sao phụ nữ nhìn chung ảo tưởng hơn nam giới, và những người ái kỷ ảo tưởng hơn tất cả – những người bị chi phối bởi sự lo âu, loạn thần kinh, là những người không chịu đựng được sự thật nhất – đặc biệt là những sự thật không mấy tốt đẹp, làm họ trông thảm và cảm thấy tồi tệ về bản thân.
Nói chung, nếu ai đó không có khả năng tự nhìn nhận, đó là vì họ quá loạn thần để đối phó với nó và do đó ở mức độ phát triển tinh thần thấp hơn, tức là ít trưởng thành về mặt tâm lý hơn. Giống như bạn không nói những điều gây tổn thương cho một đứa trẻ hoặc bạn phải tránh xa một người hay tự ái để không làm họ nổi giận, bạn cũng tự kiểm duyệt mình khi nói chuyện với phụ nữ vì lý do tương tự.
Cái tôi ở đó để bảo vệ bạn khỏi những kẻ săn mồi và giúp bạn có đủ can đảm để đứng lên vì bản thân, nhưng khi nó hoạt động quá mức và được sử dụng một cách không khôn ngoan do sự yếu đuối, nó cũng khiến bạn mù quáng trước sự thật và khiến bạn tránh xa nó luôn. Đây là lý do tại sao những người lo âu nhất thường là những người có cái tôi lớn nhất, và do đó, là những người ít trưởng thành và ít ổn định tinh thần nhất.
Nếu bạn có khả năng tự nhìn nhận cao và đủ ổn định tinh thần để đối mặt với sự thật, mà không chối bỏ nó vì bạn không thích nó, hoặc không phát điên vì bạn đã chấp nhận nó – bạn có thể tự coi mình thuộc vào hàng ngũ những con người hiếm hoi và đặc biệt có sự ưu tiên sự thật cao, và vì những nỗ lực và đau khổ của bạn, sự khôn ngoan sẽ đến với bạn, nâng bạn lên trên đa số những người thiếu nó, từ đó định vị bạn để lãnh đạo họ khi bạn nắm lấy sự chênh lệch thông tin mà sự thật mang lại để đưa ra những quyết định hiệu quả hơn trong khi họ nằm yên trong sự ngu muội của mình để tìm sự thoải mái trong việc thoát khỏi sự khắc nghiệt và tàn nhẫn của thực tế.
Trong Kinh Thánh có viết:
“Bởi vì trong sự khôn ngoan có nhiều nỗi buồn: và người gia tăng kiến thức cũng gia tăng nỗi buồn đau”
Và không phải ai cũng có thể chịu đựng được gánh nặng đó – đó là lý do tại sao sự ưu tiên sự thật phản ánh nhiều hơn về tính cách và sức mạnh của tâm hồn một người, hơn là trí thông minh sinh học của họ. Và đây, các bạn của tôi, là điều phân biệt giữa kiến thức sách vở và kiến thức đời sống, hay nói một cách thanh nhã hơn: trí tuệ và sự khôn ngoan.
Từ : illitablemen
